Vrijdagavond 20u. Het NTGent stelt zich open. Met mondjesmaat komen theaterliefhebbers het gebouw binnengewandeld. Tijd voor toneel. Een korte enquête over De Lijn is het enige obstakel dat ons scheidt van de zaal. Het tweede middenbalkon, een ideale positie om de ruimtelijke compositie van het podium te aanschouwen.

Wat valt op? De zaal zit niet volledig vol. Verschillende vragen schieten te binnen. Is er minder animo voor cultuur en preciezer, toneel? Doet men liever iets anders op een vrijdagavond? Kent men het verhaal en de acteurs niet? Of doet de welluidende naam Junichiro Tanizaki geen belletje rinkelen? Goed. Zij die aanwezig zijn, Josse De Pauw beloont je in de vorm van zijn bewerking van Tanizaki’s psychologische roman De Sleutel. 

Het verhaal. Een Japanse setting waarin man en vrouw (Ikuko) centraal staan, respectievelijk de oude professor en de huisvrouw. Hij een pak ouder. Beiden houden gevoelens en gedachten achter. Al is het verbergen nogal paradoxaal. Wat niet gevonden mag worden, is voor beiden een gekende zaak. Beiden lezen elkaars dagboek en leren de wederzijdse geheime verlangens kennen. Of toch niet? 

De professor beschrijft het verschil tussen hun seksualiteit. Zij is jong en sterk en hij wordt oud en fantaseert. Geestelijke opwinding. Hoe ver durft hij gaan? Gaat zijn vrouw erin mee of verbergt zij haar lichaam conform de Japanse schaamtecultuur? De fantasie van de professor zwelt verder aan. Jaloezie en opwinding verbinden zich. Deze mix wordt de hoogte ingejaagd wanneer de oude man een huwelijkskandidaat (Kimura) kiest voor zijn dochter (Toshiko). De jonge student raakt verstrikt in de fantasieën van het ouderlijk koppel. 

De oude man krijgt het lichamelijk zwaar. Dubbel zicht en vergeetachtigheid worden zijn deel. Hij wordt ongerust. Ondertussen gaan de moeder en de student ogenschijnlijk een stap verder. De professor sterft. Ikuko kijkt terug op de relatie met haar man. 

In De Sleutel worden de vier personages vertolkt door vrouwen. Een actrice (Frieda Pittoors), een percussioniste (Kuniko Kato) en twee danseressen (Fumiyo Ikeda en Taka Shamoto). Het pure man-vrouw verhaal, dat te verwachten was, wordt hiermee doorbroken. Het verschil in leeftijd wordt wel getoond. Deze leeftijd wordt hierdoor een centraal punt. Verlangens, gedachten, handelingen, zijn verbonden aan ouderdom. De oude man met verbittering over zijn verminderde seksualiteit en vreemde seksuele fantasie. De jongere huisvrouw die vastzit, wil uitbreken en een speelbal wordt in de dromen van manlief. De jonge student die zich halsoverkop in een kluwen van opwinding, jaloezie en frustratie stort. De dochter, die het allemaal laat voorbijgaan en doet vermoeden dat ze andere dingen te doen heeft.

De verteller wordt in het tekstuele bijgestaan door Nederlandstalige stukken van de professor en Japanse zinnen van de drie anderen. Toch is het stuk geen aaneengeregen gesprek. Muziek en dans zetten de verlangens, emoties en spanningen kracht bij. Wanneer moeder en de jonge student dansen word je meegezogen in de twijfel, de opwinding en de seksualiteit van hun relatie. De percussioniste/dochter begeleidt het verhaal met emotiegeladen aanslagen van een marimba. Misschien voelt ze de situatie eigenlijk heel goed aan en is dit haar uitlaatklep? Het kan.

Tanizaki’s roman De Sleutel geeft een intrigerende inkijk in de Japanse cultuur. Zo dacht ook Fumiyo Ikeda, ex-vrouw van Josse De Pauw en hier de vertolker van de moeder. Dertig jaar geleden gaf zij Josse De Pauw het boek cadeau. Een kennismaking met Japan. Nu, dertig jaar later maakt Josse De Pauw een bewerking van een boek over de Japanse cultuur, in samenwerking met zijn Japanse ex-vrouw. Via via krijgen wij een beeld van Japan in de jaren vijftig. Schaamte en verborgenheid, onderdrukte emoties. Ze vallen op. 

Is Josse De Pauw zijn persoonlijk verhaal in het stuk verweven? Hoezeer beiden ook benadrukken dat het stuk geen autobiografische vertelling is, je zou toch verwachten dat het samenwerken een spanning opleverde. Een interessante extra laag voor de voorbereide toeschouwer. Effectief voelbaar is de scheiding echter niet, terwijl intens gevoel wel primeert.

Vrijdag 21.30u. Lichten aan. Applaus. Een gevoel van tevredenheid komt me tegemoet vanuit de verschillende hoeken van het theater. “Blij dat we gegaan zijn.” Iedereen gaat weer zijn eigen weg. Al dan niet denkend aan de geheimen binnen eigen relatie(s).