Het vijfdaagse muziekfestival Istanbul Ekspres jaagt opnieuw de koude in november weg. Voor het vierde jaar op rij toveren de trouwe partners De Centrale en de Handelsbeurs hun concertzalen om tot plaatsen waar ze culturen met elkaar verbinden. Istanbul duidt niet alleen op de stadsnaam, maar krijgt door dit festival ook een metaforische lading. Doorheen de geschiedenis duikt Istanbul immers op als een metropool waar bevolkingsgroepen met een verschillende religie naast elkaar leefden. Vanavond is het aan het Istanbul Fasil Ensemble om in tijden van polarisering dit idee waar te maken.

Uiteindelijk word ik vergezeld door twee Turkse mannen. Spontaan bieden ze me een glaasje raki en hun hapjes aan. Eerst weiger ik en met de zin “Il faut partager” zakt mijn innerlijke schroom weg.

De tribune met de rode zitplaatsen houdt zich vanavond op de achtergrond. De zaal is omgebouwd tot een plaats waar het gezellige eetfestijn moet plaatsvinden. Geen mosselen en friet, maar de stevige anijsdrank raki met mezze belanden op de gepersonaliseerde placemats. Oneerbiedig bestel ik een Duvel en wacht ik tot de zaal zich helemaal vult. Uiteindelijk word ik vergezeld door twee Turkse mannen. Spontaan bieden ze me een glaasje raki en hun hapjes aan. Eerst weiger ik en met de zin “Il faut partager” zakt mijn innerlijke schroom weg. Nog een sociale verbinding om nooit te vergeten: samen tafelen. Generositeit troef vanavond. Hier ben je niet alleen.

Het zangduo Sadiye Erimli en Ufuk Uguriş betreden samen met het ensemble het podium in avondkleding. Ze beginnen de avond met rustige nummers waarin de lettergrepen op klassieke wijze veel klankkleur krijgen. Het duo aan tafel helpt me de context van de muziek te begrijpen. Het is een uiterst traditioneel genre binnen de Anatolische tonaliteit. De tekst bevat verheven taalgebruik dat heel veraf staat van het dagelijkse Turks. Het is dan ook een tak binnen de Turkse muziek die teruggaat op de aristocratische hofcultuur. Vandaag worden dergelijke nummers eerder als achtergrondmuziek in restaurants gedraaid. Dat voel je ook aan de sfeer tijdens het eerste deel. Het publiek eet rustig verder. Wij schenken de raki nogmaals bij en toosten met het Turkse woord “şerefe” (proost!).

Het publiek krijgt ook de ruimte om zelf de liedteksten aan te vullen. Naarmate de set eindigt, ontstaat gek genoeg de verwachte, dansbare verbroederingskring. De lange tafels vormen het enige obstakel waarlangs de ketting zich zonder ongelukken manoeuvreerde.

Toch slaagt het ensemble erin om deze sfeer te behouden door subtiel over te gaan naar een nieuw nummer. Ze dwingen geen applaus af. Ze spelen voor de muziek. Mijn vrolijke buurman wijst me op de continuïteit van de muziek. Hij vertelt er zelfs bij dat later op de avond er in een kring zal gedanst worden en dat je verzoeknummers kunt aanvragen. Ik blijf er sceptisch over, maar na de onderbreking geloof ik in de profetische uitspraak van de man. Het karakter van de muziek verandertmet als gevolg ook de sfeer. De lettergrepen zijn minder uitgerekt, de percussie voelt steviger aan en de taal wordt ook toegankelijker, zo laat ik me toch vertellen. De ritmische handgebaren nemen toe, wanneer de zanger of de zangeres zich aan de klassiekers wagen. Grotere groepen mensen springen recht en halen hun traditionele dansmoves naar boven.

Het publiek krijgt ook de ruimte om zelf de liedteksten aan te vullen. Naarmate de set eindigt, ontstaat gek genoeg de verwachte, dansbare verbroederingskring. De lange tafels vormen het enige obstakel waarlangs de ketting zich zonder ongelukken manoeuvreerde. Het Istanbul Fasil Ensemble wordt met veel warmte uitgezwaaid. De stoute schoentjes konden waarschijnlijk nog uren doorgaan. Mij rest nog alleen het woord şerefe: op de het ensemble en de organisatoren van Istanbul Ekspres.