Circus vierde tussen dinsdag 16 en zaterdag 20 januari hoogtij in het Gentse stadscentrum. Circuscentrum Vlaanderen en Kunstencentrum Vooruit sloegen voor het vierde jaar de handen in elkaar voor Smells Like Circus, waar de grenzen tussen circus, dans, performance en theater afgetast werden. Onze reporters gingen op pad. 

Met hun absurde voorstelling All Genius All Idiot opent Svalbard Company Smells like circus 2018, het festival van Circuscentrum en Vooruit dat de grenzen aftast tussen circus en performance, tussen zotte toeren en verrassend schouwspel. Op Smells like circus zie je acrobatie in al haar vormen.

De heren van Svalbard Company zijn daarmee de geknipte gast op de eerste dag van het circusfestival. Met hun speelse en excentrieke beeldtaal rijgen ze de ene verbluffende stunt aan de andere. Circustechnieken op de Chinese mast en aan het touw worden aangevuld met live muziek en verwarrende gendervragen: boven op de mast speelt een geschminkte man afwezig op zijn mandoline, getooid in bontjas en hertengewei. In een steeds hoger tempo worden de liederen ruiger, de handstanden gewaagder en het klimmen en trekken aan elkaars lichamen harder. De voorstelling is een knotsgekke opeenvolging van hilarische taferelen. Deze potsierlijke bende houdt zowel het podium als de zaal in zijn greep. All Genius All Idiot toont hoe sexy een man in netkousen en op hoge hakken kan zijn, hoe je "de vloer is lava" speelt op een hoger niveau en hoe het betere paaldanswerk eraan toe gaat. Er wordt gehuppeld van Mozarts De koningin van de nacht over uitzinnig roepende apen tot een discofeest met glitters inbegrepen. Svalbard Company maakt er een feest van. En van ophouden? Daar weten ze ook al niet van.

All Genius All Idiot toont hoe sexy een man in netkousen en op hoge hakken kan zijn, hoe je "de vloer is lava" speelt op een hoger niveau en hoe het betere paaldanswerk eraan toe gaat.

Louis Vanhaverbeke toont zich in een meesterlijk duet met zijn platenspeler en verheft op die manier de uitspraak 'God is a dj' tot een ander niveau. In Multiverseknutselt hij de ene fantasieprikkelende installatie na de andere aan elkaar. Al plaatjes draaiend en pannenkoeken bakkend, transformeert hij zichzelf en de objecten rond hem vlotjes van Pamela Anderson tot een ruimtesonde die een maanlanding onderneemt. Een schijnbaar eeuwig durende rondedans mondt uit in geniale hoogtepunten. En veel meer dan huis-, tuin- en keukenmateriaal heeft deze maker daar neit voor nodig. De wereld is een strandbal in de handen van een speelse en rappende Vanhaverbeke. 

In Multiverse knutselt Vanhaverbeke de ene fantasieprikkelende installatie na de andere aan elkaar. Al plaatjes draaiend en pannenkoeken bakkend, transformeert hij zichzelf en de objecten rond hem.

Willem Balduyck en Sophie van der Vuurst de Vries van Circus Katoen zoeken de limieten van hun eigen lichaam op in een immense krachttoer in As heavy as it goes. Haast dwangmatig gooien, sleuren en slingeren ze met een stuk of achttien zandzakken over de scène. De twee beginnen heel synchroon stapeltjes zandzaken in patronen te verleggen. Het ritmische geluid van de zandzakken maken de voldoening bij het bijna perfecte plaatje compleet. Op een hoog tempo wordt de nood tot verandering sichtbaar. Steeds sneller worden de zandzakken anders opgesteld. Balduyck en van de Vuurst de Vries gebruiken daarvoor in een afwisseling tussen teamspirit en rivaliteit elkaars lichaam. Ze smijten de zakken naar elkaar, of stapelen ze op de armen of benen van de ander. Het moet telkens hoger en telkens meer zijn. De aangroeiende uitputting laat vallen en mislukking nu toe. dat mislukken en het gegeven dat ze ruimte en tijd nemen, werkt verademend, maar kan gerust nog meer uitgespeeld worden in de snel opeenvolgende episodes. Wanneer de zandzakken weer in hetzelfde ritme in dezelfde patronen als in het begin worden gelegd, blijkt dat dit een doelloos werkje zonder einde is. Maar dan wel één met een bewonderenswaardige uithouding.

In Cirque Déjà Vu brengt De Kopergietery en Circuscentrum Vlaanderen op een eigenzinnige manier een ode aan vijf circusklassiekers. Bronmateriaal hiervoor waren de circusvoorstellingen La Cucina dell'arte, ANECKXANDER en m² van Circus Ronaldo, Alexander Vantournhout, Cie Ea Eo, Bert & Fred en Rode Boom. Deze vijf circus- en theaterstukken werden door Circuscentrum Vlaanderen en de Kopergietery onder handen genomen samen met kinderen en tieners, die er hun eigen interpretatie van maakten. Al van bij het begin zuigt de magie van het circus je mee. Lenigheid wordt op de proef gesteld, komische momenten wisselen af met verbazing. Die betrokkenheid werd alleen maar vergroot omdat de acteurs de vierde wand meermaals doorbreken. Artiesten komen plots vanuit het publiek tevoorschijn en enkele uitverkorenen uit het publiek maken deel uit van de act als heerlijk hoogtepunt. Alleen al de blik in hun ogen verraadt dat dit geen opgezet spel is. Ze krijgen water te drinken, dat onder grote verbazing van het publiek in brand blijkt te staan. De wondere wereld van de illusie was compleet.

De circus- en theatermakers slagen er niet enkel in om ons optimaal te betrekken bij het magische schouwspel. Ze geven ons ook een inkijk in de onderlinge relaties van de circusartiesten. Je moet blindelings op elkaar kunnen vertrouwen en dit nog eens als collectief, omdat iedereen deel uitmaakt van de act. Het toneelstuk stelt dat het publiek deel is van dit collectief en dus ook in relatie staat met de acteurs. Zo slagen Twee pizzabroers erin om verschillende borden op stokken te balanceren, terwijl ze onze pizzabestelling zorgvuldig bijhouden. 

Eindigen doet de voorstelling met een kritische noot. Terwijl een jonge zakenman de verschillende vereisten voor een subsidieaanvraag voorleest, verlaat het publiek de zaal vanwege de storm aan loze woorden en regels. Een jammerlijke inkijk in de complexe structuur in het cultuurlandschap en het papierwerk dat komt kijken bij een voorstelling. Hierdoor haken zowel het publiek als de culturele instanties af. Want als Smells Like Circus iets bewees, is dat circus springlevend is. 

Herbeluister hieronder interviews met Louis Vanhaverbeke en Salomé Mooij van Cirque Déjà Vu.

Reviews: Laura Arens en Maaike Grootaert

Foto's "All Genius All Idiot" door Michiel Devijver, foto "Multiverse" door Jolien Fagar, foto "As heavy as it goes" door Milan Szypura.