Dat gevoelens van melancholie en depressie kunnen leiden tot mooie kunstwerken die op hun beurt troost kunnen bieden, bewijst de tentoonstelling 'Donkere kamers. Over melancholie en depressie' in het Museum Dr. Guislain.

Deze thematiek inspireerde ook Dirk De Wachter voor zijn boek Borderline Times. Aangezien er paradoxaal genoeg in onze ontwikkelde westerse samenleving, met relatief weinig armoede, er bijzonder veel malcontente mensen zijn. Meer en meer mensen krijgen een diagnose van depressie, maar wat volgens De Wachter het echte probleem is in onze maatschappij is verbittering.

De tentoonstelling in Museum Dr. Guislain toont de verschuiving van de oude term melancholie naar de hedendaagse term depressie. Melancholie was een positief begrip, het was mannelijk, men vond het soms een teken van genialiteit. Vanaf de 19de eeuw bij het ontstaan van de psychiatrie, wordt het negatief, vrouwelijker, het wordt een ziekte: depressie.

Men kan zich afvragen waarom er nieuwe diagnoses opduiken binnen de psychiatrie. Veranderen onze hersenen? Heeft de psychiatrie tientallen jaren een bepaalde psychische aandoening over het hoofd gezien? Nee, De Wachter meent dat nieuwe diagnoses een reflectie zijn van onze snel veranderende maatschappij: we leven in ‘borderline times’. Als we met een psychiatrisch-diagnostische bril naar de Westerse samenleving kijken, dan blijkt ze op z’n minst disfunctioneel.

Centraal in ‘Donkere kamers. Over melancholie en depressie’ staat een treurnis, een depressief gevoel zoals wij het nu zouden noemen, dat alomtegenwoordig is, en dat de persoon in kwestie overheerst. Veel symptomen van de melancholie vroeger zijn nu ziektebeelden geworden. Bijvoorbeeld acedia, het teveel studeren waardoor de hersenen opgebrand raken, dat wordt nu burn out, vermoeidheid komt nu terug als cvs.

Was het vroeger dan beter volgens De Wachter? Zeker niet (al suggereert de titel ‘Boderline Times. Het einde van de normaliteit’ dit wel). We moeten de uitdaging aangaan om de problemen van vandaag te onderkennen en te zoeken naar oplossingen.

'Donkere Kamers. Over melancholie en depressie' loopt nog tot 31 mei 2015 in het Museum Dr. Guislain. 

'Borderline Times' van Dirk De Wachter werd gepubliceerd in 2012 bij LANNOO. 

Bron affiche tentoonstelling: http://www.museumdrguislain.be

Bron afbeelding: http://www.britishmuseum.org