Bij twijfel, buk. Dat is de vertaling van de titel van When in doubt, duck, de nieuwe multimediale theatervoorstelling van creatieve duizendpoot Tine Van Aerschot. Althans, dat dacht ik. Bij aanvang van het stuk bleek het Bij twijfel, eend te zijn. Die absurde combinatie zet meteen de toon. When in doubt, duck is een postmodern, plotloos stukje experimenteel theater dat in al zijn nietszeggendheid veel te vertellen heeft over taal als medium en haar invloed op de wereld.

Mira Helmer, Nic Lloyd en Noha Ramadan, alle drie gekleed in een futuristisch ogend joggingpak, zijn de vertolkers van dienst. Ze dragen de teksten voor, gericht naar het publiek, maar ze weten op voorhand niet wie wat zegt. Dat werkt bevrijdend: het lijkt alsof de spelers zich hebben kunnen loswurmen uit het keurslijf van het vooraf vastgelegde script. En dan loopt het soms eens fout, of wordt een zin herhaald, of spreken ze door elkaar. Dat stoort niet, integendeel, het hoort bij het opzet van de voorstelling.

Het lijkt alsof de spelers zich hebben kunnen loswurmen uit het keurslijf van het vooraf vastgelegde script

De voorstelling is opgebouwd uit negen delen. Elk deel bevat een poem en een text, die integraal geprojecteerd worden op de drie mobiele panelen of de grond. Verwacht je niet aan klassiekers uit de wereldliteratuur. De ‘gedichten’ zijn een aaneenschakeling van frasen die allemaal beginnen met dezelfde drie woorden uit de titel: when in doubt, run of when in doubt, doubt. Op papier lijken ze misschien wat banaal, maar in de context van de voorstelling is dat allerminst het geval. Dan trekken de zinnen stuk voor stuk een hele wereld open, waarin het publiek naar hartenlust kan interpreteren en associëren.

De ‘teksten’ zijn dan weer heel uiteenlopend van aard. Zo is er een gesprek tussen de bemanning van Apollo 11 en de basis in Houston. Of krijgt het publiek alle synoniemen van het werkwoord to say in het Engels voorgeschoteld. Thematische coherentie tussen de teksten is ver te zoeken, laat staan een verhaallijn. Wat centraal staat in dit stuk is de taal, in al haar facetten én in heel haar onbetrouwbaarheid.

Van Aerschot geeft zelf aan dat ze het moeilijk vindt om nog te geloven in één absolute waarheid. Die relativering van één vaststaande betekenis van een tekst komt in het stuk tot uiting in de omgang met taal en vertaling. De spelers interpreteren, vertalen, hertalen en komen zo telkens tot een nieuwe betekenis van de tekst. Maar het is ook de taak van de toeschouwers om actief mee te denken, nieuwe verbanden te leggen en hopelijk zelfs tot nieuwe inzichten te komen.

Van Aerschot is er glansrijk in geslaagd om een voorstelling te creëren dat het publiek kan bekoren, laten lachen en doen nadenken

When in doubt, duck is geen strak geregisseerde theaterproductie waarvan men kan zeggen dat het ‘af’ is. Dat is goed, want dat was ook de bedoeling. Van Aerschot is er glansrijk in geslaagd om een voorstelling te creëren dat het publiek kan bekoren, laten lachen en doen nadenken, zonder dat iemand bij het verlaten van de zaal kan zeggen waarover het stuk nu eigenlijk ging. Meer van dat.