Macbeth door Toneelgroep Amsterdam in een regie van Johan Simons

Gezien op 2/12 in het NTG

Een Macbeth die de drie heksen niet in zijn openingsscène gebruikt, belooft een onconventionele voorstelling te worden. En dat was deze enscenering van Johan Simons ook. In feite zei die openingsscène al meteen alles: de heksen, en bij uitbreiding Lady Macbeth, vervulden in Simons’ interpretatie van Macbeth lang niet de sturende rol die ze van Shakespeare kregen. Simons’ Macbeth evolueert niet naar een monster, hij komt als monster uit de oorlog terug en is net de dominante persoonlijkheid in zijn huwelijk. Lady Macbeth wordt aan de lijband over het toneel gescheurd. Letterlijk.

Volgens Simons is het een misverstand dat Macbeth over machtwellust gaat. Volgens hem gaat het stuk over moordlust. En moordlust is iets dat genetisch in elke mens verankerd is. De heksen zetten dus tot niets aan, ze stimuleren de mens enkel om zichzelf te leren kennen. Maar deze focus op moordlust laat de toeschouwer wat op zijn honger zitten. De acteurs spelen absoluut de pannen van het dak en ook visueel doet de voorstelling het uitstekend, maar de betekenis van het bloedvergieten komen we niet te weten. Simons wil ons doen nadenken, maar slaagt daar niet helemaal in. De drijfveren voor de moordzucht komen te weinig aan bod en Shakespeares fantastische persoonlijkheidsevolutie van Macbeth komt er gewoon niet in voor.

Wat niet wil zeggen dat er geen prachtige momenten in de voorstelling zitten. Een absoluut hoogtepunt is de monoloog van Lady Macbeth net voor haar zelfmoord. Ze heeft net een siliconen masker van haar gezicht getrokken, symbool voor de eerlijkheid van de woorden die daarna volgen.  

Moderne ensceneringen van Shakespeare lijken al te vaak rond bloedvergieten en schreeuwerige monologen te draaien. En al zijn die elementen zeker aanwezig in het werk van de bard, ze mogen de psychologische diepgang en de schoonheid van de tekst niet overschaduwen. Of toch niet compleet verdrijven. Maar misschien is dat gewoon mijn gehechtheid aan Shakespeare die de modernisering in de weg staat...